Pod obradom. Uskoro postavljamo podatke, izveštaje i fotografije naših najvažnijih aktivnosti od 2000. do 2024. godine. Posetite nas uskoro opet!
Do tada su na raspolaganju članak o prvoj radio emisiji na nemačkom jeziku u bivšoj Jugoslaviji i tekst o našoj biblioteci kao i analiza o tome kako se obrađuje istorija nemačke manjine u Jugoslaviji u 20. veku u udžbenicima iz istorije u Srbiji.
Radio emisija “Unsere Stimme” (“Naš glas”)
Pozdravna reč Rudolfa Weissa, urednika emisije na nemačkom jeziku, emitovana 25.12.1998. u prvoj emisji na nemačkom jeziku posle pola veka u Jugoslaviji:
“Dragi slušaoci,
Izuzetno mi je zadovoljstvo što Vam se večeras obraćam na sam prvi dan Božića u prvoj radio emisiji na nemačkom jeziku u Jugoslaviji. Ima lepe simbolike u tome što se na sam rođendan božjeg sina stvara i jedna izuzetno važna stvar u životu nemačke manjine u Vojvodini.
Prošlo je dve godine od stvaranja Nemačkog narodnog saveza i na dvogodišnjicu kreće i ova prva emisija na nemačkom jeziku. Ono što je do poslednjeg momenta mnogima izgledalo kao smela fantazija, danas se ostvarilo.
Preko naše emisije moći ćete se informisati o svim važnim događajima vezanim za život Nemaca u Jugoslaviji. Pred naš mikrofon ćemo dovoditi ljude koji se bave kulturom, običajima, duhom, istorijom i etnologijom nas, Nemaca, u ovim krajevima.
Naše bake će na “donauschwaben” dijalektu pričati o svojem detinjstvu, običajima, praznicima, pa i o finim receptima naše podunavsko-švapske kuhinje.
Naši najmlađi, deca i unuci, pokazaće nam kako neguju ostavštinu predaka.
O radu NNS-a izveštaje ćete dobijati iz prve ruke: od rukovodilaca sekcija. Nastavnici jezika će nas izveštavati o radu svih 6 grupa kursa nemačkog jezika; članovi hora – o novim nastupima; bibliotekar Saveza o novim knjigama i časopisima. Naše vredne gospođe će nas obaveštavati o novosašivenim nošnjama .
Nemački narodni savez ulogu nas, Nemaca u Vojvodini, vidi u ulozi mosta među narodima. Mosta izmedju države u kojoj jesmo i države iz koje potičemo.Da je to tako, pokazaćemo i ovim emisijama. Naš cilj jeste očuvanje nacionalnog identiteta ali nikako zatvaranjem u uske nacionalne okvire. Saradnja sa narodima sa kojima zajedno živimo uslov je našeg opstanka u ovim krajevima.
Rekao sam na početku: ima simbolike u tome što je ova emisija zaživela na sam praznik rađanja novog života i nade. Neka to bude i simbol obnove duhovnih vrednosti nas, Donauschwaba, u ovim krajevima. Biće to najviši cilj ka kome će ova emisija stremiti.
Dragi slušaoci, želim vam blagoslovene Božićne praznike i jednu sretnu i mirnu novu 1999. godinu.”
U periodu od 1998. godine do jula 2015. godine emitovano je 820 emisija na nemačkom jeziku. Privatizacijom Radio Subotice ukinuta je emisija na nemačkom jeziku. Od tada za obaveštavanje svoje zajdenice Nemački narodni savez koristi sve pogodnosti koje internet pruža te je Savez prisutan na svim društvenim mrežama i to na nemačkom, srpskom i engleskom jeziku.
BIBLIOTEKA NEMAČKOG NARODNOG SAVEZA
Biblioteka Nemačkog narodnog saveza je osnovana 1996. godine, odmah po osnivanju naše organizacije. Tada smo imali 150 knjiga na nemačkom jeziku. Danas imamo više od 5000 naslova na nemačkom jeziku u našem sedištu u Subotici.
Našu biblioteku mogu koristiti svi naši članovi i sugrađani potpuno besplatno. Svake godine posle naše godišnje skupštine naši delegati i članovi mogu preuzeti poklon knjige za sebe i svoje rođake i prijatelje. Tokom cele godine svi naši članovi koji svrate u naše sedište u Subotici mogu preuzeti poklon knjige.
Još prilikom osnivanja našeg saveza smo formulisali jedan važan cilj: da u svakoj porodici nemačkog porekla a posebno na policama knjiga naših članova stoje i knjige na nemačkom jeziku. Za ovih 28 godina od osnivanja podelili smo više od 1000 knjiga za ostvarenje tog cilja.
Uveli smo i praksu donacija knjiga javnim bibliotekama i nemačkim udruženjima po Srbiji. Time smo pomogli da se proširi njihova ponuda knjiga na nemačkom jeziku.
Uspešna je bila i akcija u Pančevu gde su naši članovi poklonili knjige iz našeg fonda na nemačkom jeziku za ormarić sa knjigama u gradskom parku u Pančevu. Tako su sugrađani mogli potpuno slobodno čitati te knjige na klupama u parku ili u kafiću pored tog ormara.
Većina naših knjiga u našoj biblioteci i u našem fondu za poklone i donacije potiču od poklona u knjigama naših sugrađana raznih nacionalnosti. To je još jedan znak da čitava naša organizacija ide dobrim putem. Naše komšije su nas prepoznale kao organizaciju koju vredi i treba pomoći. Puno knjiga su nam donirale i privatne osobe i razne kulturne organizacije i institucije iz Nemačke, Austrije, Mađarske, Hrvatske, Slovenije i Švajcarske.
ISTORIJA NEMAČKE NACIONALNE MANJINE U JUGOSLAVIJI U 20. VEKU U UDŽBENICIMA IZ ISTORIJE U REPUBLICI SRBIJI KOJI SU ŠTAMPANI U PERIODU OD 2005. DO 2021. GODINE
Predmet ove analize su udžbenici iz istorije za 8. razred osnovne škole u Republici Srbiji. U osmom razredu učenici proučavaju događaje i ličnosti u 20. veku. Na raspolaganju mi je bilo ukupno 6 (šest) udžbenika različitih autora i različitih izdavačkih kuća na srpskom jeziku, izdatih u Beogradu.
U analiziranih šest udžbenika istorije nemačka nacionalna manjina u Jugoslaviji se spominje u tri poglavlja: „Jugoslovenska Kraljevina”, „Jugoslavija u Drugom svetskom ratu” i „Jugoslavija posle Drugog svetskog rata”.
U udžbeniku izdavačke kuće „Zavod za udžbenike” iz godine 2005, u poglavlju koji obrađuje period od 1918. do 1941. godine u Jugoslaviji, piše: „Bilo je i oko 2 miliona pripadnika nacionalnih manjina (Mađara, Nemaca, Albanaca, Rumuna, Slovaka, Rusina…) koji su živeli u novoj državi, što je iznosilo oko jedne šestine od ukupnog broja stanovništva”. U podnaslovu „Kraj rata na prostoru Jugoslavije” piše i o sudbini nemačke manjine nakon rata: „ Pripadnici nemačke manjine koji su u većem broju živeli u Banatu su se povukli sa nemačkom vojskom, ali veći deo su pod optužbom da su ratni zločinci proterali iz mesta u kojima su živeli”.
U udžbeniku izdavačke kuće „Logos” u podnaslovu „Podela Jugoslavije” (1941.) piše: „Zbog spora između Nemačke, Mađarske i Rumunije oko Banata, ta teritorija dobila je status autonomne oblasti u okviru okupirane Srbije i nalazila se pod upravom lokalnih Nemaca (folksdojčera) ”.
Izdavačka kuća „Zavod za udžbenike” iz 2010. godine je u poglavlju „Jugoslovenska Kraljevina” objavila tabelu sa navedenim parlamentarnim strankama u Kraljevini, gde se vide rezultati izbora za parlament Kraljevine i u kojima je Nemačka partija 1923. godine osvojila osam mandata, 1925. godine pet mandata i 1927. godine šest mandata. U delu o Drugom svetskom ratu u Jugoslaviji stoji i ovo o nemačkoj manjini: „Vojvodina je podeljena tako da je Bačku dobila Mađarska, dok je Banat stavljen pod specijalnu upravu, u kojoj je prevlast imala lokalna nemačka manjina”, te u tom delu dalje piše: „Albanci na KiM su sprovodili teror nad Srbima, kao i Mađari i Nemci u Vojvodini koji su pobili na hiljade Srba”. U poglavlju „Jugoslavija posle Drugog svetskog rata” u ovom udžbeniku stoji: „Iz Vojvodine je, na kraju rata, sa nemačkom vojskom otišlo ili posle rata proterano nekoliko stotina hiljada Nemaca”.
Izdavačka kuća „Klett” je 2011. izdala udžbenik za 8. razred u kojem o nemačkoj maniji u poglavlju „Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca” piše sledeće: „Od nacionalnih manjina najbrojniji su bili Nemci, Mađari, Albanci, Rumuni, Turci, Slovaci i Rusini”. U poglavlju „Posledice rata u Jugoslaviji” stoji: „Žrtve rata bili su i Nemci koji su živeli u Jugoslaviji. Oni su se povukli zajedno sa nemačkom vojskom, ostavljajući svoja imanja u Vojvodini”.
U udžbeniku izdavačke kuće „Eduka” iz 2020. godine u delu koji obrađuje istoriju Kraljevine SHS, u tabeli o stanovništvu, nacionalne manjine su nabrojane po sledećem redosledu: Nemci, Mađari, Albanci, Rumuni, Italijani i drugi. Autorima je očigledno poznata činjenica da je nemačka nacionalna manjina tada bila najbrojnija nacionalna zajednica u Kraljevini (po zvaničnom popisu iz 1921. godine bilo je 505.790 Nemaca u Kraljevini), pa otuda i takav redosled tj. Nemci se spominju na prvom mestu. U ovom udžbeniku je na 181. strani u rubrucu „Zanimljivost” i fotografija nemačke evangeličke crkve u Beogradu oduzete od strane komunističkih vlasti, a uz fotografiju objekta crkve piše da je to „Bitef teatar u Beogradu, jedno od pozorišta (!) u kome se igraju predstave sa tog pozorišnog festivala”.
Izdavčka kuća „Data status” u svom udžbeniku za 8. razred iz 2021. godine u podnaslovu „Konstituisanje države” čiji sadržaj obrađuje nastanak Kraljevine SHS piše: „Oko dva miliona stanovnika činile su nacionalne manjine: Mađari, Nemci, Albanci, Rumuni, Slovaci i drugi”. U poglavlju „Aprilski rat i okupacija” piše: „Na Kosovu i Metohiji teror nad Srbima sprovodili su kolaboracionisti iz redova lokalnih Albanaca, a u Bačkoj i Banatu nemačke i mađarske okupacione vlasti koje je pomagao deo domaćih Mađara i Nemaca”. U ovom udžbeniku u delu o Jugoslaviji posle Drugog svetskog rata o Nemcima u Vojvodini piše: „Više od 350.000 ljudi, uglavnom srpskih porodica, preseljeno je iz pasivnih, neplodnih krajeva Dalmacije, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, juga Srbije i današnje Severne Makedonije na imanja oduzeta uglavnom od Nemaca u Vojvodini”.
Uočljiva je tendecija da se, kada se piše o sudbini Nemaca nakon Drugog svetskog rata, u pet od šest analiziranih udžbenika izbegavaju reči proterivanje i logorisanje. Oduzimanje imovine Nemaca se takođe spominje samo u jednom udžbeniku. I ovoga puta se pokazala stara istina da u obradi istorijskih tema često o pristupu i tendenciji autora, kao i o koncepciji udžbenika više govori ono što je prećutano nego ono što je napisano.
Rudolf Weiss
prof. istorije
predsednik Nemačkog narodnog saveza
Više informacija o Nemačkom narodnom savezu uz tekst i fotografije imate i na našim Facebook i Instagram stranicama:
www.instagram.com/donauschwaben
E-mail: onlineschwaben@gmail.com
Broj mobilnog telefona: 064 152 7 152 (Viber i WhatsApp)