Neki podaci o Nemcima u Vojvodini
NASELJAVANJE
Nemci su se u ove krajeve naselili početkom 18 veka. Najveći talasi naseljenika su stizali za vreme vladavine Marije Terezije i Josifa II. No, proces naseljavanja Nemaca trajao je čitav vek. 1918. godine u području Dunava i Karpata živelo je više od 1,5 milion Nemaca.
PRIVREDNI ŽIVOT
Nemci su u ove krajeve doneli zanatska umeća, radili su na isušivanju banatskih močvara, sa sobom su doneli više higijenske navike, nove biljke i potpuna nova jela za ove krajeve. Prva industrijska postrojenja su Nemci podizali. Mlinovi, kudeljare, pivare, ciglane. itd., uglavnom su bili nemačko vlasništvo. Veštačko đubrivo na svojim poljima prvo su nemačka gazdinstva upotrebljavala kao i traktore po Vojvodini nakon I svetskog rata.
KULTURNI ŽIVOT
Podrazumevalo se da svako naselje ima crkvu, školu, upravnu zgradu i veliku salu za balove gde su se održavale mesne svečanosti. Balovi, karnevali po ulicama, žetvene svečanosti bili su sastavni deo života svakog, pa i najmanjeg naselja sa nemačkim življem. Po gradovima su osnivane bibloteke, čitaonice, horovi, književni kružooci… Zanimljivo je da su prva vatrogasna društva u ovim krajevima upravo Nemci osnovali. Štamparije i prve novine bile su nemačke.
ARHITEKTURA
Ako pogledamo tlocrte naselja koja su Nemci osnivali, vidimo da su građene široke ulice sa drvoredima (uglavnom lipa, dud, kasnije i bagrem). Na raskrsnicama – bunari sa pitkom vodom. Kuće sa velikim prozorima, velikim ulaznim dvorišnim kapijama i manjim ulazom pored kuće za posetioce. Velika predsoblja i prostrani tavani. Prozračne kuće građene od čvrstog materijala smanjivale su tada pogubne plućne bolesti.
VERSKI ŽIVOT
Godine 1910. u Banatu je živelo 358 026 Nemaca – katolika i19 851 Nemaca – luterana, kao i 958 kalvinista. Iste godine u Bačkoj je živelo 138 318 Nemaca – katolika i 39 180 luterana, kao i 10 882 kalvinista.
Nijedno naselje se nije moglo zamisliti bez crkve ili bar molitvenog doma. Svaki verski praznik se izuzetno svečano i bogato praznovao.
OTKUD IME “PODUNAVSKE ŠVABE”?
Dunavske Švabe su jedna narodna zajednica koja je nastala od zajedničkog porekla i razvoja, i u istoj socijalnoj i privrednoj strukturi razvila elemente sopstvenog narodnog identiteta i uspela ga kao takvog i sačuvati. U njoj su se skupili potomci naseljenika sa Mozela, Rajne, Majne, švapsko-alemanskog, bavarsko-austrijskog, sudetsko-nemačkog, šleskog, švajcarskog i drugog porekla, koji su živeći u velikim opštinama i zajednicama iz sopstvene snage predstavljali jednu skovanu i potvrđenu narodnu zajednicu.
Nazvani od suseda – drugih nacija – uglavnom kao Švabe, priznali su nemački naseljenici u toku vremena, svesno ili nesvesno, davanje tog imena. Nemački naseljenici i sami, sve više, za sopstveno označavanje upotrebljavaju ime: “Švabe”. Njihova narasla zajednica i njeni članovi zovu se Švabe, a sopstveno narečje je – švapsko. U širokoj populaciji je to ime u 19. veku postalo opšte dobro.
Za razliku od virtemberških Švaba govori se najpre o Švabama na istoku ili Švabama u Mađarskoj. Posle 1918. godine podeljene su ove Švabe iz Mađarske na države naslednice: Jugoslaviju, Mađarsku i Rumuniju. Svest, da su Švabe i da pripadaju jednoj zajednici,ostala je živa u svim narodnim grupama, uprkos podele na tri dela.
Da se ne bi prikazivali prema Švabama iz Nemačke kao jugoslovenske, rumunske ili mađarske Švabe, našao se na kraju srećan zajednički naziv (ime) za sve ove nemačke narodne grupe koje su postale jedna organska celina: Podunavske (Dunavske) Švabe.
Gerhard Gesemann je učvrstio to ime, koje je uvedeno u etnološku, istorijsku i geografsku nauku.
GENOCID I KULTUROCID NAD VOJVOĐANSKIM NEMCIMA I NJIHOVO PROTERIVANJE
Odlukom AVNOJ-a od 21. novembra 1944. nemačkoj manjini u Jugoslaviji je određeno proterivanje, konfiskacija imovine i brisanje svakog traga njihovog prisustva na ovim prostorima. Od jeseni 1944. nova vlast je deportovala Nemce u logore po Vojvodini gde su ih mučili, ubijali i puštali ih da umru od gladi i bolesti. Logori u Knićaninu, Gakovu, Bačkom Jarku, Mitrovici itd., bili su logori uništenja i smrti za Dunavske Švabe. Najstrašnija je činjenica da svako ko se iole od Švaba ogrešio u ratu, napustio je područje pre dolaska Crvene armije i partizana. Ostali su nedužni, uglavnom žene, deca i starci. Upravo su oni i stradali u logorima.
Bogate biblioteke sa nemačkim knjigama su uglavnom uništene, a kulturni spomenici srušeni. Crkve i kapele su srušene ili oskrnavljene. Groblja su oskrnavljena ili preorana, ili im se od korova ne može ni prići.
Može se konstatovati gotovo potpuno brisanje nemačke manjine u Vojvodini. Po službenim podacima poslednjeg popisa iz 1991. godine, u Vojvodini se smelo izjasniti oko 4000 Nemaca. Strani i realni domaći izvori smatraju da je stvarna cifra od 10 000 do 15 000 Nemaca u Vojvodini.
BUDUĆNOST NEMACA U VOJVODINI
Nemački narodni savez kao interesna organizacija Nemaca u Vojvodini opstanak nemačke manjine vidi samo u saradnji i dobrim odnosima sa svim narodima koji žive na ovim prostorima. Smatramo da etničko, versko i kulturno šarenilo Srbije predstavlja bogatstvo i prednost koju svi koji ovde žive treba da neguju, čuvaju i unapređuju.
